Pierwsze zapiski o tej wsi pochodzą z 1288 roku, kiedy to Przemysław II, właściciel Jabłonny, zezwolił cystersom z Obry na wyrąb drzewa z potężnej kniei otaczającej rozległą wieś. Drewno potrzebne było do budowy grobli i młyna Ruchocina Gać (później tzw. Ruchocki Młyn). W 1387 roku pojawia się kolejna wzmianka o osadzie Jabłonna.

   Według krążącej legendy i opowiadań najstarszych mieszkańców Jabłonny, w latach 1691-1725 na podmokłych łąkach w kierunku Komorówka, po lewej stronie drogi postawiono drewniany kościół katolicki na bardzo podmokłej torfowej łące. Pewnego razu, gdy wierni przyszli na nabożeństwo, kościoła już nie było. Po prostu zapadł się w przepastnych grzęzawiskach torfowych.

   W rejonie Jabłonny znajduje się wiele przysiółków i samotnych gospodarstw. Są one pamiątką po osadnictwie z różnych lat, m.in. na północny zachód od wsi przed połową XVIII w. osiedlili się olędrzy.

   Nazwę wieś otrzymała od dużego sadu jabłoniowego położonego w głębokich okolicznych lasach. W miarę rozwoju wsi została ona podzielona na Jabłonnę Starą (dziś Jabłonna) i Jabłonnę Nową (dziś Wioska). Jednak w dokumencie z 1682 roku występuje jako Wioska alias Nowa Jabłonka.

   W roku 1724 w Jabłonnie już powstało Bractwo Strzeleckie. Rok później zaraza zdziesiątkowała mieszkańców Jabłonny i okolicznych wsi i miasteczek. Był to rok gwałtownych burz, a nawet trzęsienia ziemi. W roku 1845 było 89 domów mieszkalnych i 546 mieszkańców ( w tym 145 katolików i 401 ewangelików). Z czasem przybywało budynków mieszkalnych i mieszkańców.

   Ze względu na katolików i ewangelików we wsi były dwie świątynie. We wschodniej części wsi prawdopodobnie na początku XVI wieku zbudowano drewniany katolicki Kościół pod wezwaniem Św. Michała, konstrukcji sumikowo - łątkowej, z zewnątrz oszalowany, na niskiej podmurówce z kamienia polnego i cegły. Do roku 1614 pełnił on rolę kościoła parafialnego. Dokoła świątyni jest stary cmentarz katolicki, na którym można jeszcze dzisiaj podziwiać resztki potężnej lipy.

   W 1785 roku właścicielem okolic Jabłonny był Adam Konstanty Mielecki z Mielęcina. Do niego należały również okoliczne wsie: Blinek, Wioska i Dąbrówka (dziś: Wola Dąbrowiecka).

   Do roku 1820 Jabłonna należała do powiatu babimojskiego, a od tego roku, po nowym podziale administracyjnym kraju do powiatu wolsztyńskiego. Obecnie wieś należy do powiatu grodziskiego.

   W okresie Wiosny Ludów w latach 1821-1848 tereny Jabłonny przechodziły burzliwe koleje. Wybuchł groźny pożar, który strawił prawie całą wieś. Wówczas to nastąpiło ostateczne oddzielenie Wioski (Nowej Jabłonny) od Starej Jabłonny. Stara Jabłonna została odbudowana przez zamieszkałych tu Niemców.

   Dla ewangelików w roku 1850 został wybudowany kościół murowany, bezstylowy. Natomiast w roku 1872 został odnowiony drewniany Kościół pod wezwaniem św. Michała dla katolików.

   Po drugiej wojnie światowej, w roku 1948 kościół ewangelicki przebudowano i zaadoptowano na Kościół pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa dla katolików.

   W okresie międzywojennym we wsi funkcjonowały dwie szkoły: ewangelicka (wybudowana w 1898 r.) obok kościoła (dla Niemców) i szkoła katolicka dla Polaków, wybudowana w 1909 r. przy drodze do Nowego Tomyśla (dziś - przedszkole). W okresie zaboru pruskiego Niemcy stanowili 95% mieszkańców Jabłonny, a tylko 5% stanowili Polacy i to też częściowo zgermanizowani.

   Niezwykle ciekawe informacje o Jabłonnie i jej mieszkańcach są w ,,Kronice szkolnej”, której pierwsze zapiski sięgają aż 1838 roku i pisane są niemieckim językiem gotyckim do 1925 roku. Później kronikę pisali kierownicy szkół, aż do wybuchu II wojny światowej. Nawet w czasie okupacji znów prowadzili ją Niemcy.

   Okres okupacji niemieckiej w Jabłonnie opisał ówczesny kierownik szkoły – Franciszek Eckiert. Oczywiście 1 września 1939 roku rozpoczęcia roku szkolnego nie było, bo w tym dniu nastąpiło wdarcie się w tym dniu wojsk niemieckich w granice Polski. Natomiast we wsi nie obyło się bez szykanowania i aresztowań Polaków. Jako pierwsi zostali aresztowani: Antoni Myszkowski, Stanisław Rzepecki, Andrzej Łatka, Antoni Lemański, Jan Bernad, Walenty Wyrwa, Franciszek Wieczorek i Jan Marek. Mieszkańcy Jabłonny - Polacy przez Niemców byli tak samo traktowani jak i w całym kraju, jako ludzie drugiej kategorii. Godziny policyjne obowiązywały Polaków przez cały czas okupacji. Chcąc niszczyć polskość od podstaw nie pominięto i szkoły polskiej. Podczas, gdy dzieci niemieckie zaraz po wkroczeniu Niemców do Polski mogły dalej kontynuować naukę, to młodzież polska została bez szkoły. Wszystkich nauczycieli – Polaków usunięto.

   27 stycznia 1945 roku Jabłonna już była wolna. Co prawda wieś nie ucierpiała, ale była prawie wyludniona, gdyż ludność niemiecka uciekła do Rzeszy. Pierwszą władzą w Jabłonnie był radziecki oficer, zwany komendantem wojennym. W lutym 1945 we wsi powstała Milicja Obywatelska, której pierwszym komendantem był Julian Kurosz.

   Opuszczone gospodarstwa poniemieckie z czasem obsadzono repatriantami, jak nazwano Polaków zza Buga i Sanu. W międzyczasie wrócił na swe dawne stanowisko kierownik szkoły – p. Eckiert. Mimo rozmaitych trudności już 14 marca 1945 roku rozpoczęła funkcjonować szkoła.

   Po II wojnie światowej wieś zaczęła rozwijać się i była siedzibą Gromadzkiej Rady Narodowej, Parafii Rzymsko-Katolickiej pod wezwaniem Najświętszego Serca Jezusowego. Z czasem we wsi funkcjonowała już poczta, Biblioteka Publiczna, Ośrodek Zdrowia, jest wiele sklepów. Działają również Gminna Spółdzielnia oraz organizacje społeczne - Ochotnicza Straż Pożarna, Koło Gospodyń Wiejskich, Kółko Rolnicze. Powstaje: Ośrodek Nowoczesna Gospodyni i Klub Rolnika. Przy parafii działa Chór Kościelny założony i prowadzony przez Siostrę Zmartwychwstankę Stanisławę Trepnau (od 6 grudnia 1858 roku funkcjonuje dom Sióstr Zmartwychwstanek).

   Przez kolejne lata wieś rozwijała się. We wsi w czynie społecznym wybudowano nową szkołę, wodociąg wiejski, salę wiejską oraz poprawiono infrastrukturę wsi.

 

                                                                                                                                                                                                                                     Opracowała Dorota Jaśkowiak

na podstawie książki Edwarda Laskowskiego ,,Miejscowości parafii JABŁONNA Dekanatu Grodziskiego”